Çocuklarında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) belirtileri olan ailelerin DEHB’li bir çocuğun ebeveyni olmak konusunda tükenmişlik, yorgunluk hissetmeleri muhtemeldir. Ebeveynler çocuklarındaki davranışlara anlam vermekte zorlanabilir, bir problem olduğunu inkar edebilir, nerede yanlış yaptıkları konusunda kendilerini suçlayabilir, her an bir kriz yaşama olasılığına karşı sürekli tetikte hissedebilir ve bu tür duygu durumları içerisindeyken de hem çocuklarıyla hem de eşlerin birbirleriyle olan iletişimleri zedelenebilir. Çocuklarına DEHB tanısı konmasının ardından ise ebeveynler endişe, üzüntü, korku, öfke gibi pek çok duyguyu bir arada hissedebilirler.
Bu yazımızda DEHB belirtileri olan veya DEHB tanısı almış çocukları olan aileler için temel öneriler sunacağız.
- Öncelikle çocuklarında aşırı hareketlilik, sonuçlarını düşünmeden hareket etme, dikkat problemleri gibi sorunlar gözlemleyen ebeveynlerin ilk olarak bir çocuk ve ergen psikiyatristine gitmeleri önerilir. Bu sayede uygun değerlendirme ve ihtiyaç dahilinde tedavi için ne kadar erken hareket edilirse çocuğun gelişimi açısından o kadar yararlı olacaktır.
- Psikiyatrist değerlendirmesinin ardından DEHB tanısı konmuşsa bu durumu kabullenmek ebeveynler için zorlayıcı olabilir. İnkar etmek ya da tedavi yöntemlerini reddetmek işe yaramadığı gibi çocuğun ihtiyacı olan desteği almasının da önüne geçecektir. Bu nedenle ebeveynlerin tanıyı kabul etmesi öncelikli adımdır.
- Ardından DEHB konusunda bilgi edinmeleri ve bu doğrultuda hareket etmeleri faydalı olacaktır. Bilgi güçtür. Bu sayede bilmedikleri bir durumdan korkmak yerine nasıl bir yaklaşım içerisinde olmaları gerektiğini bilmek bu süreçteki gerilimi azaltmaya yardımcı olacaktır.
- Çocuğun bu tanıya sahip olmasından ötürü anne babalar kendilerini ya da bir başkasını sorumlu tutmamalı, suçluluk hissetmemelidir. Bunun yerine tedavi sürecine ve uzman desteğine güvenmek, doğru uygulamaları öğrenmek ve uygulamak bu tanıyla başa çıkma konusunda anahtardır.
- Çocuğun tanı almış olması onu sadece bu tanıdan ibaret yapmaz. Çocuğun güçlü, olumlu, iyi olduğu yönlerine odaklanmak ve süreçte bunları birer kaynak haline getirmek de oldukça kıymetlidir. Bu özellikleri bir uzmanın da desteğiyle güçlendirmek sürece katkı sağlayacaktır.
- Çocuğun kendisi ve onun hayatında yeri olan diğer önemli kişilerin de bu tanıya ilişkin bilgilendirilmesi önemlidir. Çocukla ve varsa kardeşiyle bu tanıya ilişkin yaşlarına ve gelişim düzeylerine uygun bir konuşma yapılması, çocuğun öğretmeninin bu konuda bilgilendirilmesi ve süreçteki desteğinin öneminin vurgulanması önemlidir. Bu konuşmaların nasıl yapılacağı konusunda değerlendirmeyi yapan uzmanın desteğini alabilirsiniz.
- Kendinizi ihmal etmeyin, vakit ayırın ve ihtiyaçlarınıza kulak verin. Oksijen maskesini önce kendinize takın.
- DEHB’li çocukları olan başka ebeveynlerle görüşmek, fikir alış verişinde bulunmak için destek gruplarına katılabilirsiniz. Yalnız olmadığınızı ve benzer problemlere sahip kişilerin bunlarla nasıl başa çıktığını görmek de iyi gelecektir.
- DEHB’li bir çocuğun ebeveyni olarak genetik yatkınlık içerisinde siz de benzer belirtileri günlük hayatınızda yaşıyor ve zorlanıyor olabilirsiniz. Bu konuda bir yetişkin psikiyatristine başvurmak ve ihtiyaç doğrultusunda destekler almak iyi bir fikir olacaktır.
- Ebeveyn olarak yaşadığınız zorlanmalar eşinizle ilişkilerinizi de olumsuz yönde etkiliyor olabilir. Çift terapileri bu anlamda yaşadığınız zorlanmalarla başa çıkmanızda yardımcı olabilir.
- Ne olursa olsun çocuğunuzun sizin sevginize ihtiyaç duyduğunu hatırlayın. Koşulsuz olarak yanında olduğunuzu, onu kabul ettiğinizi göstermeniz, sıcak ve yakın ilişki kurmanız kıymetlidir. Birlikte gülmeye, eğlenmeye, sarılmaya, oyunlar oynamaya zaman ayırın.
DEHB’li çocuklarına yaklaşım konusunda zorluk yaşayan aileler için anne baba eğitimine katılmaları da iyi bir seçenek olabilir. Bireysel ya da grup seansları şeklinde farklı yaş grupları için ayrı ayrı hazırlanan eğitim programları sayesinde anne babalar çocuklarıyla daha uygun iletişim kurmaya, çocuklarının zorlayıcı davranışlarıyla daha rahat baş etmeye, akademik olarak nasıl destekleyeceklerini bilmeye ve bu sayede çocuklarıyla ilişkilerini güçlendirmeye başlayabilirler.
Kaynak;
Sürücü, Ö. (2016). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) anne baba-öğretmen elkitabı (2. Baskı). Ankara: Bilgi Yayınevi.
Gökçen Güven Muayenehanesi
