Tourette sendromu, istemsiz motor ve vokal tiklerle karakterize edilen bir nörolojik rahatsızlıktır. Tikler; ani, tekrarlayıcı hareketler veya seslerdir. Çocukluk çağında başlar ve belirtileri genellikle ergenlik çağında zirve yapar. Genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Beynin bazı bölgelerindeki işlev bozukluğu ve nörotransmitterler arasındaki dengesizlikler bu sendromun gelişiminde rol oynar. Tourette sendromunu tanımak ve bir çocukta olup olmadığını anlamak için belirli işaretler gözlemlenebilir.
- Tourette sendromunda hem motor hem de vokal tiklerin bir arada bulunması gerekmektedir. Motor ve vokal tikler kendi aralarında basit ve kompleks olarak ayrılmaktadırlar. Basit motor tikler genellikle küçük kas gruplarını etkileyen hızlı ve tekrarlayıcı hareketlerdir. Örneğin; göz kırpma, kaş kaldırma, burun çekme, omuz silkme gibi hareketlerdir. Kompleks motor tikler daha koordineli ve karmaşık hareketleri içerir. Bu tür tikler dokunma, zıplama, dönme veya bir nesneye dokunma gibi daha kapsamlı eylemleri içerebilir. Bazı bireylerde sosyal olarak uygunsuz hareketler örneğin başlarına vurma veya istemsiz jestler de gözlemlenebilir. Basit vokal tikler ise boğaz temizleme, hırıltı çıkarma, öksürme, homurdanma gibi kısa seslerdir. Kompleks vokal tikler kelime ya da cümlelerin tekrarlanmasını içerir. Bazı bireylerde küfür etme (koprolali) veya başkalarının sözlerini tekrarlama (ekolali) gibi daha nadir görülen tikler de olabilir.
- Tiklerin ilaç kullanımı, başka bir nörolojik hastalık veya tıbbi bir durumla açıklanmaması gerekir. Enfeksiyon sonrasında ortaya çıkabilen okb ve tiklerden ayırt etmek önemlidir.
- Tikler 18 yaşından önce başlamalıdır.
- Tikler en az 1 yıl boyunca devam eder ve bu süreçte sıklığı ve şiddeti değişebilir.
Tourette Sendromlu Çocuğuma Nasıl Yaklaşmalıyım?
- Tourette sendromlu bir çocuğa yaklaşım, onun günlük yaşamını kolaylaştırmak ve özgüvenini desteklemek açısından son derece önemlidir. İşte çocuğunuza nasıl yardımcı olabileceğiniz konusunda bazı öneriler:
Empati ve Anlayış:
- Tiklerin istemsiz olduğunu ve çocuğun bu durum üzerinde kontrolü olmadığını bilmek ve kabul etmek önemlidir. Çocuğunuzun tikleri nedeniyle ona kızmak ya da eleştirmek, stresini artırabilir. Stres ve kaygı anlarında tiklerin şiddeti ve sıklığı artış gösterebilir.
- Tourette sendromu hakkında olabildiğince bilgi edinmek, çocuğunuza daha iyi destek olmanızı sağlar. Böylece çocuğunuzu daha iyi anlayabilir ve karşılaştığı zorluklarla nasıl baş edeceğinizi öğrenebilirsiniz.
Destekleyici Bir Ortam:
- Çocuğunuz eğer istiyorsa tikler hakkında konuşmasına izin verin, kendini ifade etmesine olanak tanıyan bir ortam yaratmak kendine olan güvenini artırabilir.
Rutinler:
- Günlük rutini oturtmak , çocuğunuzun stres ve kaygı düzeyini azaltabilir. Bu da tiklerin şiddetini azaltmada yardımcı olabilir.
Sosyal Çevreyi Bilgilendirmek:
- Arkadaşlarının ve çevresindekilerin tikleri anlaması, çocuğunuzun sosyal izolasyon yaşamasını engelleyebilir. Gerekirse okulda veya sosyal çevrede Tourette sendromu hakkında bilinçlendirme yapılmasını sağlayabilirsiniz.
Özgüven:
- Çocuğunuzun başarılarını ve yeteneklerini ön plana çıkararak özgüvenini destekleyebilirsiniz. Tiklerin hayatının bütünü değil sadece bir parçası olduğunu hissetmesini sağlamak yardımcı olabilir.
- Tourette sendromu ile ilgili deneyim paylaşımı ve duygusal destek sunan aile destek gruplarına katılmak, hem sizin hem de çocuğunuzun yalnız olmadığını hissetmesine yardımcı olacaktır.
Terapi:
- Tourette sendromu olan bazı çocuklarda tiklere ek olarak Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) veya Anksiyete Bozuklukları gibi rahatsızlıklar da bulunabilir. Bu durumda Bilişsel Davranış Terapisi (BDT), çocuğun bu ek sorunlarla başa çıkmasına yardımcı olabilir. BDT, olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeyi ve bu düşüncelere yönelik daha işlevsel yanıtlar geliştirmeyi öğretir.
- Tourette sendromu olan çocuklarda stresin, tiklerin artmasına yol açabildiğinden bahsetmiştik. Bu nedenle gevşeme teknikleri (örneğin, derin nefes alma, meditasyon veya progresif kas gevşetme) öğretmek, tiklerin kontrolüne katkı sağlayabilir. Özellikle tiklerin artış gösterdiği dönemlerde çocuğun sakinleşmesine yardımcı olabilir.
- Terapilere ek olarak bazı çocuklarda tiklerin şiddetini kontrol altına almak için ilaç tedavisi de kullanılabilir. İlaç tedavisi ile davranışsal terapilerin kombinasyonu da etkili sonuçlar verebilir.
Tourette sendromlu çocuklarda terapi ve tedavi yaklaşımları, bireysel ihtiyaçlara göre şekillendirilmelidir. Bu nedenle uzman bir terapist veya doktorla iş birliği yapmak önemlidir.
Güven Psikoterapi Ekibi
